Το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών κατέθεσε προς διαβούλευση νομοσχέδιο με τίτλο «Νέο Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης, μεταφορά Οργανισμού Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων και λοιπές διατάξεις»
Το νομοσχέδιο εισάγει μια σειρά από σημαντικές μεταβολές που επηρεάζουν άμεσα τους δήμους, τη χρηματοδότηση έργων, τις διαδικασίες ωρίμανσης, τις υποχρεώσεις διαχείρισης και τον τρόπο παρακολούθησης των παρεμβάσεων.
Παρότι το μεγαλύτερο μέρος του νομοσχεδίου αφορά τον αναπτυξιακό σχεδιασμό και τη μεταφορά του ΟΠΕΚΕΠΕ, υπάρχουν κρίσιμες διατάξεις που αλλάζουν το επιχειρησιακό περιβάλλον της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
1. Νέο πλαίσιο για τα Τομεακά και Περιφερειακά Προγράμματα Ανάπτυξης – Άμεση επίδραση στους Δήμους
Το νομοσχέδιο θέτει νέο μοντέλο κατάρτισης και έγκρισης των Τομεακών (ΤΠΑ) και Περιφερειακών Προγραμμάτων Ανάπτυξης (ΠΠΑ), στα οποία εντάσσονται τα περισσότερα έργα των Δήμων.
Τι σημαίνει αυτό για τους ΟΤΑ:
- Τα έργα των Δήμων θα πρέπει να ευθυγραμμίζονται πλήρως με τις νέες αναπτυξιακές στοχοθεσίες του ΕΠΑ.
- Η Γενική Γραμματεία ΠΔΕ και ΕΠΑ θα αξιολογεί πλέον κεντρικά τη συμβατότητα των προγραμμάτων με την εθνική στρατηγική, πριν τα εγκρίνει ο Υπουργός (Άρθρο 23) .
- Οι Δήμοι υποχρεούνται να υποβάλουν ώριμες, τεκμηριωμένες προτάσεις για να ενταχθούν στα νέα προγράμματα.
2. Χρηματοδότηση έργων Δήμων μέσω του ΑΠΔΕ με νέους κανόνες πληρωμών
Σύμφωνα με το Άρθρο 44, όλες οι δημόσιες δαπάνες των έργων που υλοποιούν οι Δήμοι στο πλαίσιο του ΕΠΑ αποτελούν δημόσια επένδυση και χρηματοδοτούνται μέσω του ΑΠΔΕ (Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων).
Αλλάζουν σημαντικά:
- ο τρόπος πληρωμών,
- ο μηχανισμός παρακολούθησης,
- η διαδικασία εκτέλεσης μέσω του συστήματος e-ΠΔΕ (ν. 5140/2024) .
Για τους Δήμους αυτό σημαίνει:
✔ ταχύτερες πληρωμές όταν οι διαδικασίες είναι σωστά υποβλημένες,
✔ αυστηρότερη ψηφιακή τεκμηρίωση,
✔ σαφές χρονοδιάγραμμα χρηματορροών.
3. Μεταβατική περίοδος για τα έργα 2021–2025 των Δήμων
Το Άρθρο 42 προβλέπει ειδικό μεταβατικό καθεστώς:
- Τα έργα της περιόδου 2021–2025 παραμένουν στις ίδιες Συλλογικές Αποφάσεις μέχρι 31.12.2025.
- Μετά την 1.1.2026, οι πληρωμές τους συνεχίζονται από το εθνικό σκέλος του ΑΠΔΕ για τρία χρόνια.
- Μετά την τριετία, έργα που δεν έχουν ολοκληρωθεί δεν επανεγγράφονται, και πρέπει είτε να κλείσουν είτε να μεταφερθούν σε άλλο πρόγραμμα (Άρθρο 42 παρ. 7) .
Αυτό είναι κρίσιμο για τους Δήμους, γιατί:
👉 όσοι Δήμοι έχουν έργα με καθυστερήσεις, κινδυνεύουν να χάσουν τη χρηματοδότηση μετά την τριετία.
👉 απαιτείται επιτάχυνση ωρίμανσης, συμβασιοποίησης και εκτέλεσης.
4. Μηχανισμός Καταγγελιών & Σύγκρουση Συμφερόντων – Νέες υποχρεώσεις για τους Δήμους
Το Κεφάλαιο Ζ’ εισάγει δύο νέα εργαλεία που επηρεάζουν την Αυτοδιοίκηση:
Μηχανισμός Καταγγελιών (Άρθρο 40)
Οι Δήμοι οφείλουν να διαθέτουν διαδικασίες για:
- καταγγελίες σχετικές με έργα,
- έλεγχο των αναδόχων,
- χρηστή διαχείριση.
Σύγκρουση Συμφερόντων (Άρθρο 41)
Οι Δήμοι υποχρεούνται σε:
- τήρηση κανόνων διαφάνειας,
- δήλωση και διαχείριση σύγκρουσης συμφερόντων υπηρεσιακών στελεχών, αιρετών και αναδόχων.
Αυτό ενισχύει την ευθυγράμμιση με τις ευρωπαϊκές απαιτήσεις χρηστής διαχείρισης.
5. Νέο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα ΕΠΑ – Υποχρεωτική ψηφιακή διαχείριση για τους Δήμους
Το Άρθρο 43 δημιουργεί το ΟΠΣ–ΕΠΑ, ένα ενιαίο σύστημα διαχείρισης που αποτελεί μέρος του κεντρικού ΟΠΣ του Δημοσίου.
Τι σημαίνει για τους Δήμους:
- Όλες οι πράξεις (εντάξεις, συμβάσεις, τροποποιήσεις, πληρωμές) θα περνούν από ένα ενιαίο σύστημα.
- Καταργούνται κατακερματισμένες διαδικασίες και διαφορετικά πληροφοριακά εργαλεία.
- Ενισχύεται ο έλεγχος και η ιχνηλασιμότητα.
6. Ενίσχυση της τεχνικής βοήθειας (Άρθρο 18)
Η τεχνική βοήθεια του ΕΠΑ μπορεί πλέον να καλύπτει:
- υποστήριξη ωρίμανσης έργων Δήμων,
- ενίσχυση διοικητικής ικανότητας,
- προσλήψεις μέσω προγραμμάτων ΤΑ στο πλαίσιο έργων.
Αυτό είναι σημαντικό για μικρούς Δήμους με ανεπαρκή στελέχωση.
7. Συμπληρωματικότητα Προγραμμάτων – Τι αλλάζει για τα έργα που συνδυάζουν πολλαπλές πηγές
Το Άρθρο 14 ενισχύει τη συμπληρωματικότητα μεταξύ:
- ΕΠΑ,
- ΠΔΕ,
- Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων,
- Ταμείου Ανάκαμψης.
Για τους Δήμους:
✔ είναι πλέον ευκολότερο να χρηματοδοτήσουν ένα έργο από πολλαπλές πηγές,
✔ αλλά ταυτόχρονα αυξάνονται οι απαιτήσεις τεκμηρίωσης και διαλειτουργικότητας.
8. Έμμεση επίδραση στους Δήμους από τη μεταφορά του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ
Παρότι αφορά κυρίως τον αγροτικό τομέα, η μεταφορά του ΟΠΕΚΕΠΕ επηρεάζει και τους Δήμους σε:
- διαχείριση κοινόχρηστων γαιών,
- δημοτικές εκμισθώσεις αγροτικής γης,
- αγροτικά προγράμματα που υλοποιούν οι Δήμοι ως δικαιούχοι.
Η ΑΑΔΕ αναλαμβάνει πλέον όλα τα πληροφοριακά συστήματα και τις πληρωμές (Άρθρα 63–67), πράγμα που σημαίνει:
✔ ταχύτερες εκκαθαρίσεις,
✔ αυξημένους ελέγχους,
✔ ενιαίο φορέα για πληρωμές.
Το νομοσχέδιο αυτό δεν αφορά μόνο τον αναπτυξιακό σχεδιασμό και τον ΟΠΕΚΕΠΕ.
Εισάγει σημαντικές θεσμικές αλλαγές που επηρεάζουν άμεσα τους Δήμους, μεταξύ των οποίων:
- νέο καθεστώς χρηματοδότησης έργων,
- ψηφιακό πληροφοριακό σύστημα,
- αυστηρότερη παρακολούθηση,
- μεταβατικό πλαίσιο για παλιά έργα,
- ενίσχυση τεχνικής βοήθειας,
- νέους μηχανισμούς ακεραιότητας.
Πρόκειται για μία μεταρρύθμιση που θα απαιτήσει σοβαρή προσαρμογή, ειδικά για τους μικρούς και υποστελεχωμένους Δήμους.
Δείτε εδώ που δημοσιεύθηκε αρχικά το άρθρο
